Het seizoen is bijna ten einde. Heel vaak ben ik blij geweest, verbaasd, verbijsterd, vol bewondering soms, met de gedichten die in de diverse workshops en lessen en binnen allerlei activiteiten zijn gemaakt.
Winnaars. Hoe toevallig kan winnen zijn? Of zorgt het toeval toch voor gerechtigheid?
Net als twee jaar geleden werd de VERS-finale van de gedichten gewonnen door een leerling van het Marnixgymnasium in Rotterdam, deze keer Jasper van Gent.
De finalisten bestaan altijd uit de winnaars van de voorronde uit elke stad. Daar hoorde Jasper niet bij (dat ligt niet aan mij maar aan de jury aldaar, wij als docenten van School der Poezie doen alleen de selectie voor de voorronde per klas -waar Jasper wél bijzat). Vanwege een optreden eind januari bij de uitreiking van de VSB-poëzieprijs in Rotterdam werd Jasper aan de vier winnaars toegevoegd. Beloofd werd dat hij hiermee ook finalist zou zijn van VERS-gedichten eind mei in Amsterdam.
Deze belofte werd vervolgens weer bij de uitnodigingen over het hoofd gezien. Zijn alerte leraar Nederlands merkte dit op en zo kwam Jasper alsnog in de grote finale. En won uiteindelijk.
Op zijn zachtst gezegd was daar wel wat voor nodig. Op zijn minst twee maal moest het lot ingrijpen.
Droom je misschien over die nachten, die lange stille nachten, waarin je droomt, waarin je droomt en zwevend nadenkt over het alles, een parkiet, een nachtkat, jijzelf, maar ook over het niets, hoe complex het kan zijn, hoe het alles en het niets is ontstaan, hoe alles uit het niets komt, het niets dat blijkbaar toch iets had, iets, maar wat? Het wat dat wij het heelal noemen, het heelal, de wereld, wijzelf, de parkiet, de naaktkat, alles, ontstaat uit het niets dat toch iets was, bijzonder, stil, het niets, geen begin, wel een eind?
Wat moet je ermee, waarom moeten we het weten, waarom willen we het weten, waarom? Omdat we het moeten weten, wie we zijn, waar we zijn, wanneer we zijn, waarom we zijn, hoe lang we zijn, zijn we?
Jasper van Gent
Ook opvallend: bij de vijf prijswinnaars van de VERS-finales (gedichten, debat en essay) waren maar liefs vier Belgen. Voor het eerst deed Atheneum Gentbrugge aan VERS- gedichten mee (al jaren aan debat en essay) en won prompt een derde prijs.
Die keer dat een zangvogel de zoom van mijn jas raakte
Het leek op een aanraking na maandenlang
bedolven te zijn onder het stof,
zoekend naar je verleden
Het blies mijn spinsels weg
Mijn spinsels waar ik op had zitten
broeden hoog in mijn bol
In één vleugelslag weg
Aya Coppens, Atheneum Gentbrugge, Gent (Inspiratiebron: Piet Gerbrandy)
Tot mijn genoegen, al vond ik het wel jammer voor een andere school uit Gent, de Wispelberg, waarvan ik het niveau in hun vier deelnemende klassen heel hoog vond. Een voorbeeld, tamelijk willekeurig gekozen.
Vertrek
op een dag vertrok ik
op weg naar nergens
vroeger was het gemakkelijk
inpakken en wegwezen
en daar is een nieuw begin
zoals wanneer een zangvogel
door het bos vliegt
bij een beek drinkt hij
een beetje water
na zijn verdwijning
ben ik in verwarring
het voelt als verraad
de angst besluipt me
en wordt een monster
dat dooie ogen heeft
als een zwarte kat
kom ik op mijn pootjes terecht
Hanne Devos, Wispelberg, Gent (Inspiratiebron: Hester Knibbe)
Al dat fraais illustreert het plezier waarmee ik in Gent op verschillende scholen heb gewerkt. En in Antwerpen, waar de tweede prijs viel, op het Pestalozzi lyceum, ook een school waar ik al jaren kom.
Vandaag werd ik zwanger
Plots gebeurde dat
Ik ben nu zwanger van al het geheimzinnige
spel in de wereld
het gebeurde heel intiem
ik ben zwanger van het onbekende
het onbekende dat nooit bekend zal worden
het onbekende dat nooit wordt gezien
en dat ik nooit aan de wereld zal tonen
en als mensen mij het vragen
dan zal ik alles ontkennen
Inass Ouass
Het enthousiasme beloond, vanzelfsprekend ben ik daar gelukkig mee. En Nederland dan? Is dit toeval? In ieder geval wordt het vooroordeel bevestigd: als het om een wedstrijd in taal gaat tussen Nederland en België, wint België (meestal).
Uiteindelijk werk ik overal met plezier, en overal worden geslaagde gedichten gemaakt. Soms is het een kwestie van volhouden. Pestallozi doet al jaren mee (Aheneum Gentbrugge niet, moet ik toegeven). Gelukkig is niets voorspelbaar, maar als ik langer prettig op een school werk, hoop ik op een zeker ogenblik dat dáár een prijs zal vallen.
Over enthousiasme gesproken: al een aantal keren heeft Lyceum Deurne in Antwerpen meegedaan aan VERS debat en essay, en zowel leerlingen als leraren laten altijd hun waardering merken. Deze keer ook, na de voorronde in Den Haag waaraan ze meededen heel uitgesproken: de finalisten lieten weten dat er een vuurtje was aangestoken in de workshops. Niet dat iedereen tevreden was over de prestaties, vooral bij het debatteren niet, maar dat was het nou juist; ze gingen ermee aan de slag, met de leraren.
Dat de debatprijs deze keer bij hén terechtkwam, beviel mij zeer.
Op deze finale als avondshow in de Stadsschouwburg viel wel wat aan te merken: sommige debatrondes gingen wat mij betreft te snel, dat had onder andere te maken met de problemen die het uitlopen van het programma zou opleveren met gereedstaande bussen in hartje Amsterdam. Daar zitten afwegingen achter die een volgende keer in een andere situatie weer anders zullen uitvallen. We moeten alert blijven, altijd blijven verbeteren. Maar dit werk kan héél dankbaar zijn.